W okręgu poniewieskim, przy szosie łączącej Birże z Kupiszkami leży wieś Antoszewo (lit. Antašava). Na jej obrzeżu zachował się pałacyk będący siedzibą właścicieli miejscowego majątku ziemskiego. Pierwsze wzmianki o tych włościach, noszących wówczas litewską nazwę Papyvesys, pochodzą z 1595 roku, natomiast pierwszym ich dziedzicem, wymienianym w dokumentach z XVIII wieku, był niejaki Chojnowski. W tymże XVIII wieku, w okresie 1779-1791, dobra te znajdowały się w rękach A. Poczobuta, a potem, w latach 1791 i 1792 przejął je I. Lutkiewicz. Następnie, przez bez mała sto lat (1792-1888) należały one do Antoszewskich. Od ich nazwiska wziął nazwę zarówno majątek, jak i wieś do nich należąca. Pierwszym właścicielem Antoszewa z tej rodziny był porucznik wojsk Wielkiego Księstwa Litewskiego - Jacek Antoszewski. Skupował on leżące po sąsiedzku drobne majątki szlacheckie, by stać się właścicielem rozległych włości. Jego potomek, Hiacynt Antoszewski zbudował w latach 1812-1816 zaprojektowany przez Michała Anioła Schulza klasycystyczny pałacyk.
Pałacyk Antoszewskich |
Na planie zbliżonym do kwadratu stanął na wysokiej podmurówce dwukondygnacyjny budynek, siedmioosiowy we wszystkich elewacjach, pokryty znacznie spłaszczonym czterospadowym dachem. Centralną część elewacji frontowej zajął wydatny, trójosiowy ryzalit, zwieńczony trójkątnym frontonem i nakryty dachem dwuspadowym. Jego duże, wieloszybowe okna, zamknięte zostały półkoliście, zarówno na parterze, jak i na piętrze. Pozostałe okna w korpusie głównym były prostokątne, prawdopodobnie trzyszybowe. Na piętrze nie ozdobiono ich zupełnie, na parterze zaś otrzymały niezbyt wydatne obramienia, w ryzalicie natomiast, zarówno na piętrze, jak i na parterze, oprofilowano je wgłębnie. Obie kondygnacje oddzielił płaski, szeroki gzyms, a kostkowy gzyms poddachowy został wydatnie wyprofilowany. Pod nim otoczył budynek fryz tryglifowy z pustymi metopami, tylko na ryzalicie miejsce fryzu zajęły płyciny.
Elewacja frontowa i boczna |
Na parterze usytuowano pokoje mieszkalne, dwie sypialnie, pokój stołowy, gabinet pana domu, na piętrze zaś - pomieszczenia reprezentacyjne: salon, salę taneczną, jadalnię dla gości, pokoje gościnne.
Elewacja ogrodowa |
Pałac otoczył 6-hektarowy park, w którym rosły drzewa rodzime: dęby, brzozy, lipy, topole, modrzewie.
Alejka dojazdowa |
Hiacynt Antoszewski zmarł bezpotomnie i jego majątek przejął bratanek, Kazimierz Antoszewski. On z kolei miał kilku synów, a gdy zmarł w 1850 roku, Antoszewo odziedziczyli dwaj z nich. Aleksander i Jan. Wzięli oni udfział w Powstaniu Styczniowym, a po jego upadku ich dobra zostały przez władze carskie zarekwirowane. Udało się je odzyskać w 1873 roku Kazimierzowi Mieczysławowi Antoszewskiemu, po to, by je w 1888 roku sprzedać Stanisławowi Simoniemu. Stanisław Simoni zmarł w 1904 roku, a jego dzieci, Petronela i Józef, przejęły antoszewski majątek. Został on jednak podzielony na pięć części i sprzedany w 1926 roku.
Budynek gospodarczy - dawna stodoła |
Po II wojnie światowej, a dokładnie w 1949 roku w Antoszewie powstał kołchoz, w skład którego wszedł dawny majątek Antoszewskich. Działania wojenne nie uszkodziły budynku pałacowego i w latach 1950-1997 mieściła się w nim szkoła podstawowa. Później przejął go miejscowy dom kultury, ale gdy odwiedziliśmy Antoszewo w lipcu 2016 roku, pałac wyglądał na opuszczony, a wokół głównego wejścia porastały gęste krzewy.