Historia żmudzkiego miasteczka Sałamiestis (o współczesnej litewskiej nazwie Salamiestis, a polskiej -  Sołomieść), leżącego na prawym brzegu rzeki Pyvesy, dopływu Muszy, zaczyna się w drugiej połowie XVI wieku. Założył je Jerzy Ościk (Jurgis Astikas, 1530-1579) herbu Trąby, pierwszy wojewoda mścisławski (1566-1578) i wojewoda smoleński (1578-1579), i nazwał je Naujamiestis (Nowomieście), co w późniejszych latach spowodowało wiele błędnych interpretacji w pracach historyków, bowiem inne Nowomieście istniało również w powiecie wiłkomirskim, w pobliżu Upity.

Po śmierci Jerzego Ościka Stefan Batory nadał Naujamiestis, czyli dzisiejszą Sołomieść, w dniu 6 grudnia 1580 roku za zasługi bojowe Krzysztofowi Mikołajowi Radziwiłłowi (1547-1603) herbu Trąby, zwanemu "Piorun", wojewodzie wileńskiemu, a później hetmanowi wielkiemu litewskiemu. Był on czterokrotnie żonaty - po raz pierwszy z Katarzyną Anną Sobek z Sulejowa (1551-1576) herbu Brochwicz, po raz drugi z księżną Katarzyną Elżbietą Ostrogską (1560-1579) herbu własnego, po raz trzeci z Katarzyną Tęczyńską z Morawicy (1544-1592) herbu Topór i po raz czwarty z Elżbietą ks. Ostrogską (1560-1599). Syn z trzeciego małżeństwa (z Katarzyną Tęczyńską), Krzysztof Radziwiłł II (1585-1640), hetman polny i wielki litewski, kasztelan wileński, starosta bystrzycki, mohylowski, sejwejski i żyżmorski oraz wojewoda wileński, żonaty z Anną Kiszkówną z Ciechanowca (1587-1642) herbu Dąbrowa, odziedziczył w 1604 roku Sołomieść oraz kilka innych majątków. 

Krzysztof Radziwiłł "Piorun" i jego syn, Krzysztof Radziwiłł II rezydowali na stałe w birżańskim zamku, więc nie zbudowali sobie siedziby w Sołomieściu. Istniał tam zapewne jakiś drewniany dworek, w którym mieszkał zarządca sołomiejskiego majątku. Natomiast z pewnością za sprawą Krzysztofa Radziwiłła "Pioruna" został w 1595 roku wzniesiony w Sołomieściu pierwszy kościół. Był to protestancki zbór, jako że birżańscy Radziwiłłowie należeli do kościoła ewangelicko-reformowanego. Pierwszą świątynię katolicką zbudowano w Sołomieściu w 1690 roku, ale wkrótce strawił ją pożar.

Drewniany kościół p.w. NMP wzniesiony w 1818 r.

 

W 1775 roku sołomiejskie włości nabył - prawdopodobnie od Karola "Panie Kochanku" Radziwiłła - Michał Tadeusz hr. Morykoni (1720-1788) herbu własnego (Morykoni), podkomorzy wiłkomirski, starosta bolnicki i pomuski, wicemarszałek Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego, poseł województwa wileńskiego na sejm konwokacyjny 1764 roku, kawaler Orderu Świętego Stanisława w 1777 roku, żonaty od 1747 roku z Katarzyną Todwenówną (1730-?), podkomorzycówną derpską. Po nim przejął go jego jedyny syn, Józef hr. Morykoni  (1750 -1811), podstarości wiłkomirski, który podczas insurekcji kościuszkowskiej wystawił własnym sumptem oddział jazdy. W sierpniu 1794 roku wziął udział w wyprawie Michała Ogińskiego na Inflanty, a po upadku powstania na Litwie i wyjeździe Ogińskiego do Warszawy, objął dowództwo nad oddziałem, poprowadził go pod Warszawę, by walczyć tam z Rosjanami. Ożenił się w 1780 roku z Konstancją Szadurską (1760-?) herbu Ciołek, która spowodowała, że w 1818 roku stanął znowu w Sołomieściu drewniany kościół pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny. Rok później hrabiowska rodzina Morykonich sprzedała sołomiejski majątek Michałowi hr. Tyszkiewiczowi-Łohojskiemu (1761-1839) herbu Leliwa, żonatemu z Joanną Karp z Rykiowa (1771-1816) herbu własnego. 

Murowany kościół p.w. św. Antoniego Padewskiego zbudowany w 1820 r.

Już w 1820 roku Tyszkiewiczowie ufundowali nowy kościół katolicki p.w. św. Antoniego Padewskiego, tym razem murowany, który podobnie jak kościół drewniany wzniesiony przez Morykonich przetrwał do naszych czasów.

Dwór zbudowany przez Tyszkiewiczów

Oni też zbudowali siedzibę dworską istniejącą również dzisiaj. Jest to budynek parterowy, wzniesiony na planie wydłużonego prostokąta, pokryty gładkim dachem dwuspadowym z naczółkami, z jedenastoosiową elewacją frontową, przed którą stanął portyk, przypominający raczej ganek, którego cztery kolumny dźwigają trójkątny fronton.

Portyk i główne wejście do dworu

Trójkątne nadokienniki, wyraźne obramienia okien, bonie narożne oraz po cztery pionowe pasy boni zdobią elewację frontową i ogrodową.

Elewacja boczna i ogrodowa

Tyszkiewiczowie wznieśli też do roku 1850 kilka budynków gospodarczych, takich jak gorzelnia, browar, stodoła, wiatrak, stajnie, spichlerze, które do naszych czasów przetrwały tylko w postaci ruin. Sołomiejski majątek należał do Tyszkiewiczów do roku 1923. Później został rozparcelowany na podstawie zarządzonej przez litewskie władze reformy rolnej. W latach 1927-1940 we dworze mieściła się niższa szkoła rolnicza dla dziewcząt. 

  Ruiny zabudowań gospodarczych  

W czasie II wojny światowej dwór nie został uszkodzony. Dawny majątek Radziwiłłów, Morykonich i Tyszkiewiczów stał się sowchozem, obejmującym grunty o powierzchni 915 hektarów. We dworze mieściła się przez pewien czas administracja sowchozu, a potem stał on pusty, aż w 1960 roku zorganizowano w nim szkołę podstawową. Obecnie mieści się w nim regionalny ośrodek kultury.