Nad rzeką Świętą toczącą swe wody ku Wilii, na jej wysokim prawym brzegu przycupnął niewielki dworek, będący siedzibą właścicieli dóbr Świętorzecze (lit. Šventupe). Ich początek datuje się na 1492 rok. Należał on wówczas do rodziny Widziszków, a ich dworskie założenie znajdowało się w tym miejscu, gdzie dzisiaj istnieje miasteczko Widziszki, które swoją nazwę wzięło niechybnie od nazwiska właścicieli. W 1562 roku Jerzy Widziszko zbudował pierwszy w Widziszkach kościół. Pod koniec XVI wieku właścicielem tamtejszych włości był syn Jerzego, Stanisław Widziszko, ożeniony z Hanną Niewiadomską. W drugiej połowie XVII wieku dobra te stały się własnością Dąbrowskich, którzy nową siedzibę zbudowali 2,5 km na północny wschód od Widziszek, tu gdzie znajduje się dzisiaj Świętorzecze.

Przez Widziszki i Świętorzecze przepływa rzeka Święta, tocząc swe wody ku Wilii

Na przełomie XVII i XVIII stulecia właścicielem Świętorzecza był Marcin Józef Dąbrowski (1670-?) herbu Junosza, marszałek szlachty powiatu wiłkomirskiego, żonaty z Ewą Komorowską (1670-?) herbu Dołęga, córką marszałka Trybunału Litewskiego, Samuela Komorowskiego. Po śmierci Marcina Józefa Dąbrowskiego świętorzecki majątek odziedziczyli jego synowie: Ignacy Tadeusz, chorąży wiłkomirski w stopniu pułkownika oraz Jan, podkomorzy i stolnik wiłkomirski. Kolejnymi dziedzicami byli: syn Ignacego Tadeusza, Józef Dąbrowski, porucznik wojska polskiego, żonaty z księżniczką Heleną Puzynówną oraz syn Jana i Anny z Sulistrowskich, Bartłomiej, strażnik wiłkomirski, żonaty z Elżbietą Rudomina-Dusiatską. 

Dwór Komarów w Świętorzeczu

W pierwszej połowie XIX wieku dwór i majątek Świętorzecze należał do marszałka szlachty powiatu wiłkomirskiego, Onufrego Kossko, ożenionego z Hortensją Hornówną. To on najprawdopodobniej zbudował istniejący do dzisiaj budynek dworski albo przynajmniej przeniósł stary dwór na nowe miejsce. W tym czasie bowiem budowano drogę mającą połączyć Warszawę z Petersburgiem. Wytyczono ją przez Świętorzecze i to akurat przez gazon znajdujący się przed dworem rodziny Kossków. Trzeba więc było oddalić budynek dworski od tej drogi i posadowić go bliżej rzeki. Czy go tylko przeniesiono i przy okazji nieco odnowiono, czy zbudowano zupełnie nową jego wersję, tego nie wiemy. Wiadomo natomiast, że Onufry i Hortensja Kosskowie ufundowali nowy, klasycystyczny kościół w Widziszkach, który wzniesiono w latach 1844-1853. Mówi o tym tablica fundacyjna znajdująca się w nawie głównej tego kościoła.

Portyk i główne wejście do dworu

Po Kosskach właścicielką świętorzeckiego majątku została Idalia hr. Grabowska, ale na krótko, bo już w 1882 roku sprzedała go Michałowi Komarowi (1842-1933), właścicielowi rozległych dóbr w Rogówku, ożenionemu po raz pierwszy z Ludwiką Walicką, a po raz drugi z Różą Michelson. Kiedy Michał Komar kupował te włości, a potem przekazywał je synowi Antoniemu, liczyły one 527 hektarów. Po I wojnie światowej ich obszar zmalał do 153 hektarów na skutek reformy rolnej przeprowadzonej przez władze litewskie. 

Dwór widziany od strony rzeki

Antoni Komar jeszcze przed wybuchem I wojny światowej ożenił się z Podhalanką, Julią Zacharówną, która zabrała ze sobą do Świętorzecza swoją młodszą siostrę, Antoninę, znaną w późniejszych latach podhalańską poetkę. Antonina Zachara-Wnękowa z rozrzewnieniem wspominała pobyt w świętorzeckim dworze i tak pisała o jego właścicielu: Mąż Julii mięsa prawie nie jadał, nie pozwalał używać bata do poganiania zwierząt ani przeciążać ich pracą. Uczciwie nagradzał robotników rolnych, zapewniał im mieszkanie i możliwość wyżywienia, leczył na własny koszt. Kiedy nakrył fornali na kradzieży siana, powiedział im tylko: "Szczęść Boże". 

Dworski park rozciąga się wzdłuż brzegów rzeki Świętej

W ten sposób postępował, zarządzając swoim majątkiem - wraz z żoną Julią - do 1940 roku, a więc do najazdu sowietów na Litwę. Najpierw okupacja sowiecka, potem niemiecka pozbawiła Komarów ich włości. Po wojnie dobra te przejął sowchoz, nazwany Żmujdki od nazwy pobliskiej wsi. Na terenie założenia dworskiego urządzono bazę maszynową, co doprowadziło do jego dewastacji. 

Współczesna rzeźba na gazonie przed dworem

Po odzyskaniu przez Litwę niepodległości odremontowany dwór został przeznaczony na bibliotekę i ośrodek kultury, prężnie działający, organizujący różnorodne imprezy, takie jak koncerty, przedstawienia teatralne, wystawy etnograficzne, konkursy poetyckie i piosenkarskie, festiwale o charakterze regionalnym i ogólnopaństwowym.