W 1547 roku król Zygmunt August nadał dobra Rakiszki, leżące na pograniczu Inflant i Kurlandii, kniaziowi Janowi Kroszyńskiemu (1510-1561) herbu Lichtarz. Należały one do rodu Kroszyńskich, wywodzącego się od Wiganda, syna wielkiego księcia litewskiego Kiejstuta, do drugiej połowy XVII wieku. Kiedy Karol Jerzy Kroszyński (1620-1669), podkomorzy wendeński, żonaty z Elżbietą Tyzenhauz (ok. 1620-?), zmarł bezpotomnie, dobra te przeszły na własność Tyzenhauzów. Ostatnim właścicielem Rakiszek z tej rodziny był Rajnold Tyzenhauz (1830-1881) herbu Bawół, a gdy zmarł, majątek ten odziedziczyła jego siostra Maria (1827-1890), zamężna za Aleksandrem Narcyzem Przeździeckim (1814-1876) herbu Pierzchała (Roch III), historykiem i literatem. Ich syn, Konstanty (1846-1896), żonaty z Elżbietą Plater-Zyberk (1844-1907), był kolejnym panem na Rakiszkach, a po nim jego syn, a wnuk Aleksandra Narcyza, Jan Aleksander Przeździecki (1877-1944), żonaty z Hermancją Franciszką Sapieżanką (1879-1947). Na nim skończyli się prywatni właściciele rakiszeckich włości.

Pałac w Rakiszkach

Dzisiaj Rakiszki (lit. Rokiškis) są miastem leżącym w okręgu poniewieskim i liczącym bez mała 16 tysięcy mieszkańców. Zachował się w nim pałac będący niegdyś siedzibą Tezenhauzów i Przeździeckich. Zbudował go w 1801 roku starosta podolski, Ignacy Tyzenhauz (1760-1822), żonaty z Mariannę Przeździecką (1763-1843), prawdopodobnie według projektu wileńskiego architekta, Wawrzyńca Gucewicza. Na planie szerokiego prostokąta, zbliżonego do kwadratu stanęła dwukondygnacyjna budowla. Pierwsza kondygnacja, niska niczym suterena, przeznaczona została na pokoje gościnne i pomieszczenia gospodarcze, na piętrze zaś znalazły się pokoje reprezentacyjne i mieszkalne. Przed trójosiową, podwyższoną o półpiętro, środkową częścią elewacji frontowej postawiono na trzech arkadach portyk. Jego cztery toskańskie kolumny dźwigały belkowanie i spłaszczony, trójkątny  fronton, otoczony kroksztynowym gzymsem. Obie skrajne osie jedenastoosiowej elewacji głównej zajęły pseudoryzality, mające naśladować alkierze staropolskich dworów. Zostały one zamknięte ćwierćkolistymi przyczółkami, a pokryte dachem półokrągłym, podczas gdy główny korpus pałacu przykrywał wysoki dach czterospadowy, z kopułą pośrodku, z której wyrastała żeliwna iglica, służąca do zawieszania herbowej chorągwi, mającej świadczyć, że właściciele przebywają w pałacu.

Pałac w Rakiszkach przed przebudową dokonaną w 1905 roku na rysunku Napoleona Ordy

W latach 1868-1885, naprzeciwko pałacu, ale już w obrębie miasteczka, zbudowano katolicki kościół p.w. św. Mateusza. Ufundował go za milion carskich rubli Rajnold Tyzenhauz, a zaprojektowali Gustaw von Schachta ze Śląska i Georg Werner z Tyrolu. Dzięki nim powstała budowla neogotycka, uważana za najpiękniejszą świątynię zbudowaną w tym stylu na Litwie. Obok trójnawowego korpusu głównego, o ścianach wzmocnionych masywnymi szkarpami, stanęła 60-metrowa wieża-dzwonnica, połączona z kościołem ostrołukową arkadą. Po drugiej stronie świątyni zbudowano kaplicę w kształcie rotundy, nakrytą sferyczną kopułą, zwieńczoną smukłą wieżyczką. W jej podziemiach znajduje się krypta grobowa Tyzenhauzów.                                                               

Neogotycki kościół p.w. św. Mateusza

Gdy nastał wiek XX, Jan Aleksander Przeździecki postanowił przebudować i powiększyć swoją siedzibę. Zatrudnieni przez niego warszawscy architekci, Karol Jankowski i Franciszek Lilpop, zmienili klasycystyczny styl pałacu na neorenesansowy, dodając pewne elementy neobaroku.

Elewacja frontowa pałacu

Nad całym budynkiem wzniesiono jeszcze jedną kondygnację. Portyk został rozebrany, a w części środkowej korpusu głównego pojawił się pseudoryzalit zaczynający się trzema arkadami, a zwieńczony trójkątnym frontonem ze spływami, wolutami i dwiema tarczami herbowymi. Do podwyższonych również o jedną kondygnację pseudoalkierzy, nakrytych łamanym dachem namiotowym, dobudowano jeszcze po jednym parterowym skrzydle, a do dziewięcioosiowej elewacji ogrodowej - półokrągły ryzalit, z dużymi, oszklonymi drzwiami, do których prowadziły z ogrodu jedenastostopniowe schody.

Elewacja ogrodowa

Główne drzwi wejściowe umieszczono w elewacji frontowej, w dawnej wnęce portykowej, pod arkadami pseudoryzalitu. Z podjazdu ujętego kamienną obudową można było do nich wejść po dziesięciu stopniach schodów.

Pierwotnie salon -	dzisiaj hall

Po przebudowie pałac zyskał - w miejscu, gdzie powinna być sień - obszerny, wysoki na dwie kondygnacje salon, który można byłoby nazwać głównym, z galerią wspartą na dwóch kolumnach, z boazerią wykładającą wszystkie ściany do wysokości dwóch metrów. Powstał on z połączenia dawnej jadalni i sali bilardowej. Ogrzewał go duży kominek, oświetlał zaś wieloramienny żyrandol, zwieszony z sufitu wyłożonego również boazerią, ale tylko fragmentarycznie. Do jego bocznej, prawej ściany przylegała klatka schodowa umożliwiająca tylko zejście na dół, do najniższej kondygnacji, której pomieszczenia nie zmieniły poprzedniego przeznaczenia. Dębowe schody biegnące do góry, na trzecią kondygnację, znalazły się po lewej stronie salonu.

Pałacowe	komnaty

W trakcie frontowym wysokiego parteru, czyli drugiej kondygnacji, na prawo od salonu mieścił się gabinet i pokój mieszkalny pana domu, na lewo zaś - pokoiki pani domu.  W trakcie ogrodowym znalazła się jadalnia, umeblowana w stylu zakopiańskim oraz salon, zwany "czerwonym", będący także biblioteką. Na trzeciej kondygnacji, zarówno w trakcie frontowym, jak i ogrodowym mieściły się pokoje mieszkalne i gościnne, nieregularnie rozrzucone.

Umeblowana w stylu zakopiańskim jadalnia

Jak w każdej magnackiej siedzibie, w pałacu Przeździeckich znajdowało się wiele dzieł sztuki. Szczególnie cenna była galeria obrazów. Zdobiły one w dużej liczbie ściany salonu głównego, "czerwonego" i saloniku pani domu. Były wśród nich dzieła tak wybitnych malarzy, jak Tycjan, Caravaggio, Peter Paul Rubens, Pieter Breughel (Starszy). Nie brakowało też obrazów polskich autorów - Szymona Czechowicza, Aleksandra Orłowskiego, Józefa Peszka, Henryka Siemiradzkiego. Portrety rodzinne - wiszące w salonach - wyszły spod pędzla Jana Rustema, Jana Lampiego (ojca), Franciszka Ksawerego Winterhaltera. Z innych dzieł sztuki Przeździeccy zgromadzili w Rakiszkach nieco rzeźb nieznanych nam autorów, porcelanę berlińską, korecką i wiedeńską, stare srebra, kilka kompletnych rycerskich zbroi, wysadzany turkusami wschodni rząd na konia, dywan z grodzieńskiej manufaktury Tyzenhauza oraz niezwykle cenne instrumenty smyczkowe Amatiego, Magginiego i Stradivariego. Wszystkie te dzieła zostały po wybuchu I wojny światowej wywiezione do Kijowa. Po wojnie wróciła stamtąd tylko nieznaczna ich część, która i tak podczas II wojny została rozgrabiona.

Pałacowe	komnaty

Pałac otoczył założony w XVIII wieku 28-hektarowy park w stylu angielskim, z dużymi gazonami przed elewacją frontową i ogrodową. Gazon przed elewacją ogrodową otaczała alejka, od której rozchodziły się promieniście w głąb parku trzy aleje obrzeżone drzewami liściastymi. Jedną z nich można było dojść do położonego już za parkiem sadu owocowego i warzywnego ogrodu.

Oficyna I	Oficyna II

Działania wojenne nie zniszczyły pałacu, natomiast majątek Przeździeckich został rozparcelowany, gdy Litwa odzyskała niepodległość i władze państwowe przeprowadziły reformę rolną. Właścicielom rakiszeckich włości, liczących w końcu XIX wieku 26900 hektarów, zostawiono 100 ha, a 350 ha mogli wziąć w dzierżawę.

Budynek gospodarczy	Kordegarda

Jan Aleksander Przeździecki gospodarzył w Rakiszkach do początków II wojny światowej. Od września do grudnia 1939 roku w jego siedzibie internowani byli oficerowie wojska polskiego. Kiedy sowieci wtargnęli na Litwę, Jan hrabia Przeździecki musiał opuścić Rakiszki. Przeniósł się do Warszawy i tam, 5 sierpnia 1944 roku, zginął w Powstaniu Warszawskim. Po wojnie, a oficjalnie od 1952 roku, w pałacu działa muzeum krajoznawcze, w którym przechowuje się około 80 tysięcy eksponatów mówiących o dziejach krainy rakiszeckiej oraz o historii pałacu i jego właścicieli. Prezentowana też jest jedyna na Litwie kolekcja bożonarodzeniowych szopek, licząca około 100 eksponatów. W parku utworzono niezbyt bogaty skansen oraz ustawiono drewniane rzeźby ludowego twórcy, Lionginasa Šepki (1907-1985).

Muzealne	zbiory

Oprócz stałych ekspozycji w muzeum organizowane są wystawy czasowe, prezentujące różnorodne dzieła sztuki i wytwory rzemiosła artystycznego. Bardzo często w pałacowych komnatach mają miejsce wieczory literackie, koncerty muzyki klasycznej w wykonaniu zespołów kameralnych, plenery malarskie i różnorodne imprezy edukacyjne, podczas których pracownicy muzeum zapoznają uczestników z historią Litwy, opowiadają o litewskich świętach, uczą wyrabiać sery, lać świece, zdobić pisanki wielkanocne, tkać gobeliny. W 2011 roku pałac w Rakiszkach został wyróżniony jako Najlepsza Destynacja Turystyczna Litwy.