W początkach XVI wieku właściciel Czemiernik, hetman wielki koronny i kasztelan krakowski, Mikołaj Firlej z Dąbrowicy (1460-1526) herbu Lewart, żonaty z Anną Mielecką (1460-?) herbu Gryf, założył folwark Bełcząc w odległości kilku kilometrów od Czemiernik, przy trakcie wiodącym do Kocka, będącego również jego własnością. Posiadłości te, wraz z folwarkiem bełcząckim, dziedziczyli kolejno: najstarszy syn Mikołaja i Anny Firlejów, Piotr (1480-1553), wojewoda ruski, kasztelan chełmski, starosta lubelski, radomski i kazimierski, żonaty z Katarzyną Tęczyńską z Morawicy (1480-1540) herbu Topór, następnie syn Piotra i Katarzyny, Jan (1521-1574), dworzanin królewski, wojewoda bełzki, krakowski i lubelski, a po nim jego syn z trzeciego małżeństwa z Barbarą Mniszech (1540-1580) herbu Kończyc, Henryk Firlej (1574-1626), od 1616 roku biskup łucki, a od 1624 roku arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski. Po śmierci Henryka Firleja jego majątek przejął bratanek, Jan Firlej i sprzedał go Janowi III Sobieskiemu, a król przekazał go synowi Jakubowi (1667-1737) herbu Janina, ożenionemu w 1691 roku z Jadwigą Elżbietą Wittelsbach (1673-1722). Królewicz Jakub sprzedał ten majątek w 1719 roku Stefanowi Rycht Humięckiemu z Humięcina (1670-1736) herbu Junosza, wojewodzie podolskiemu, żonatemu po raz pierwszy z Konstancją Heleną Lipską herbu Łada, a po raz drugi z Katarzyną Krosnowską herbu Junosza. Odziedziczyli go jego dwaj synowie z drugiego małżeństwa, Ignacy (1716-1752) starosta bracławski i Józef (1720-1754) starosta gajewski i wisznieński, a po ich śmierci córka Stefana, Izabela (1700-1783), która wychodząc za mąż za Jana Małachowskiego (1698-1762) herbu Nałęcz wniosła Czemierniki do hrabiowskiej rodziny Małachowskich.
Zachowany dwór w Bełczącu |
Folwark Bełcząc przechodził wraz z majątkiem czemiernickim w ręce kolejnych właścicieli. Początkowo byli to Małachowscy: Stanisław Bartłomiej Małachowski (1736-1809), marszałek konfederacji Korony Królestwa Polskiego i marszałek Sejmu Czteroletniego, prezes Senatu Księstwa Warszawskiego, następnie jego siostra - Marianna Teresa Małachowska (1739-?), która wyszła za mąż za Jana Kazimierza Steckiego Olechnowicza (1730-1820) herbu Radwan. Ich syn - Karol Stecki Olechnowicz (1770-1815) ożeniony z Marią Morsztyn (1774-1812) herbu Leliwa - był następnym dziedzicem tych włości i przekazał je córce Aleksandrze (1796-1864), gdy poślubiła Michała Gedeona Radziwiłła (1778-1850). Maria Urszula Radziwiłłówna, córka Dominika i Konstancji Radziwiłłów wniosła dobra czemiernickie w postaci wiana do rodziny Krasińskich, wychodząc za mąż za hrabiego Wincentego Korwin-Krasińskiego (1783-1858) herbu Ślepowron. Jedyny jej syn, Zygmunt Napoleon Stanisław Krasiński (1812-1859) ożenił się w lipcu 1843 roku z hrabianką Elizą Branicką (1820-1876) herbu Korczak, z którą miał dwóch synów i dwie córki. Starsza z córek, Maria Beatrix (1850-1884) otrzymała majątek czemiernicki jako posag, wychodząc w kwietniu 1877 roku za mąż za hrabiego Edwarda Aleksandra Raczyńskiego (1847-1926) herbu Nałęcz. Ich jedyny syn, Karol Roger Zygmunt (1878-1946), ożeniony z księżną Stefanią Hortensją Taidą Światopełk-Czetwertyńską (1879-1948) herbu Pogoń Ruska odziedziczył ten majątek i był jego właścicielem do wybuchu II wojny światowej. Prawdopodobnie to on wybudował dwór w Bełczącu, ale nie dla siebie, lecz dla zarządcy tego folwarku, gdyż sam mógł mieszkać w pałacu w Czemiernikach lub w innej siedzibie znajdującej się w obrębie jego dóbr zajmujących obszar 12620 hektarów, porozrzucanych w różnych częściach Polski.
Elewacja ogrodowa |
W Bełczącu został wzniesiony na planie wydłużonego prostokąta budynek murowany z cegły i otynkowany, parterowy, podpiwniczony, pokryty dachem dwuspadowym z naczółkami. Przed dziewięcioosiową elewacją frontową zbudowano portyk, którego dwie pary kolumn toskańskich dźwigały trójkątny naczółek przebity oknem półkolistym. Na wysokim tarasie przed ośmioosiową elewacją ogrodową postawiono również portyk, którego dwie kolumny toskańskie wspierały także trójkątny naczółek przebity półkolistym oknem. Oba naczółki pokryto dachami dwuspadowymi. W okresie budowy dworu powstał niewielki park dworski o charakterze krajobrazowym, obsadzony drzewami rodzimymi. Przed elewacją frontową budynku dworskiego urządzono kolisty podjazd, otaczający okrągły gazon.
Portyk przed elewacją frontową | Portyk od strony ogrodu |
W okresie międzywojennym, w latach trzydziestych, zarządcą majątku Karola Raczyńskiego, w tym folwarku bełcząckiego, obejmującego powierzchnię 338 hektarów, był Ziemowit Kazimierz Milewski (1900-1973) herbu Ślepowron, ojciec słynnej aktorki teatralnej i filmowej, Anny Julii Milewskiej. Mieszkał on z rodziną w Bełczącu i Anna Milewska wspomina niekiedy z dużym sentymentem dziecięce lata spędzone w tym dworze.
Podczas II wojny światowej dwór nie uległ zniszczeniu, w czasie okupacji kwaterowali w nim Niemcy. W 1944 roku zajęty został przez wojskową szkołę kierowców samochodowych, a po jej likwidacji stał się siedzibą szkoły podstawowej. Gdy opustoszał w 2003 roku, szybko postępowała jego dewastacja. Obecnie widać podjęte prace remontowe, prowadzone z inicjatywy Stowarzyszenia Rozwoju i Promocji wsi Bełcząc. Po ich zakończeniu dwór ma stać się siedzibą lokalnej placówki kulturalnej.