W węgrowskim powiecie, w łochowskiej gminie, kilka kilometrów na wschód od Łochowa leży rozciągnięta wzdłuż asfaltowej drogi wieś Baczki, a właściwie dwie wsie: Baczki Nowe i Baczki Stare. Mniej więcej w miejscu, gdzie się one łączą, znajduje się stary, osiemnastowieczny dwór. Pierwszymi szerzej znanymi właścicielami baczkowskiego majątku byli Rozwadowscy i oni zbudowali w połowie XVIII wieku istniejącą do dzisiaj dworską siedzibę.
Dwór w Baczkach otacza parkowy starodrzew |
Jest to budynek drewniany, parterowy, wzniesiony na planie wydłużonego prostokąta, dziewięcioosiowy, o konstrukcji zrębowej z bali modrzewiowych, oszalowany również modrzewiowymi deskami, z wysokim, naczółkowym dachem, pokrytym pierwotnie gontem, obecnie eternitem.
Elewacja frontowa dworu |
W 1827 roku przed wejściem głównym, w osi elewacji frontowej dobudowano niewielki ganek, z dwoma filarami dźwigającymi skromny fronton i dwuspadowy daszek. Dwór otoczył 8-hektarowy park, który zaprojektował Roland Mique, twórca ogrodów wersalskich dla królowej Francji - Marii Antoniny. Do dzisiaj zachowała się piękna aleja grabowa, uznana za pomnik przyrody, licząca już ponad 200 lat.
Grabowa aleja |
Po Rozwadowskich Baczki często przechodziły z rąk do rąk. W pierwszej połowie XIX wieku ich właścicielem stał się hrabia Józef Starzeński herbu Lis, po nim rodzina Brzozowskich herbu Korab, a następnie Rakowskich herbu Trzywdar. W 1873 roku część ziemi należącej do baczkowskiego majątku kupił Judel Perlis i zbudował na niej parowy tartak, odlewnię żelaza, kuźnię i fabrykę narzędzi rolniczych, zatrudniających około 300 pracowników pochodzących z okolicznych wsi. Z czasem powstało przemysłowe osiedle, nazwane Baczkami Fabrycznymi, które w późniejszych latach zostało wchłonięte przez Łochów.
Elewacja ogrodowa dworu |
Tymczasem dwór z pozostałymi gruntami w dalszym ciągu zmieniał swoich właścicieli. Byli nimi kolejno Krzyżewscy, potem Markowie, a od 1907 roku - Maria Paszkowska (1881-1937), zamężna za Antonim Sadzewiczem (1875-1944), warszawskim dziennikarzem, posłem na sejm II Rzeczypospolitej. W swoim dworze prowadziła w okresie międzywojennym letni pensjonat dla dzieci, była też działaczką oświatową i w Łochowie założyła gimnazjum. Jej syn, Marek Sadzewicz (1907-1975), nim stał się znanym dziennikarzem, publicystą i pisarzem, autorem historycznych opowiadań i powieści, kierował, będąc jeszcze gimnazjalistą, teatrzykiem amatorskim w Baczkach, a potem (w 1925 roku) zorganizował ochotniczą straż pożarną.
Siedemnastowieczny lamus |
Modrzewiowy dwór przetrwał w dobrym stanie II wojnę światową, podobnie jak i murowany lamus, który powstał w XVII wieku i miał pierwotnie służyć jako zakonspirowana kaplica ariańska, a później - jako loża masońska. Ponoć istniał podziemny tunel łączący go z budynkiem dworskim, o czym ma świadczyć widniejący dzisiaj pas ziemi pozbawiony drzew i kretowisk, biegnący między lamusem a dworem.
Obecnie właścicielką dworu jest Maria Figlewicz i podobnie, jak czyniła to w okresie międzywojennym Maria z Paszkowskich Sadzewiczowa, zamienia latem swoją siedzibę na pensjonat.